Gezonde verlichting: géén onderdeel van de bouw

De dagen worden gelukkig weer langer en de intensiteit van het zonlicht neemt weer toe. Je voelt je meteen weer energieker en opgewekter. Dat licht een middel tegen veel kwalen is, blijkt steeds vaker uit steeds meer onderzoeken. Zo zou het ziekteverzuim behoorlijk kunnen dalen als werkgevers meer aandacht zouden besteden aan de verlichting.

Pand

Dat begint al bij de bouw van het pand. Projectontwikkelaars bouwen een pand en hangen hier een standaard systeemplafond op, met alvast verlichting erin. Netjes symmetrisch in het plafond, direct stralende armaturen, vaak vierkante ledpanelen. Terwijl er in de bouwfase nog niet eens bekend is wie de huurder is en wat de werkzaamheden zijn in de verschillende ruimtes.

Gebruikers

Immers: een kantoorplek met vaste werkplekken en computerschermen is heel wat anders dan flexwerkplekken voor veelvuldig gebruik van laptops en dat is weer heel wat anders dan een vergaderruimte of bedrijfsrestaurant. Het is voor de werkplek-leverancier bijna onmogelijk om bij deze direct stralende verlichting werkplekken te creëren waar niemand last heeft van hinderlijke schitteringen of reflecties. Beeldschermen geven zelf behoorlijk veel licht en de direct stralende verlichting heeft pas effect als het op een reflectievlak terechtkomt (vaak de grond of je bureaublad). Door deze manier van verlichten zijn er geen natuurlijke helderheidsverhoudingen in de ruimte.

Natuurlijke helderheidsverhoudingen

We zijn gewend om buiten overdag het lichtste vlak boven ons hoofd te hebben en niet onder ons op de grond of op ons bureau. Kortom: boven ons hoofd een groot helder vlak met hoge verlichtingssterkte, naast en onder ons gezichtsveld een lagere verlichtingssterkte. Directe verlichting draait dit precies om: de grootste helderheid bevindt zich dan in de onderste helft van de ruimte, dit komt meer overeen met de natuurlijke situatie in de avond of nacht als de maan aan de hemel staat.

Gemiddelde kantoorverlichting is als ‘autorijden in het donker’

Je ogen passen zich de hele dag aan de verschillende helderheden aan. Net als bij het autorijden in het donker. Je merkt dat je snel moe wordt als er geen straatverlichting is en er komt om de paar minuten een tegenligger voorbij. Je ogen reageren steeds op de veranderende lichtomstandigheden. Dit is vergelijkbaar met kijken naar één of twee helder verlichte beeldschermen in een ruimte met alleen maar directe verlichting. Je ogen passen zich aan het licht van de beeldschermen aan. Als je vanaf het lichte scherm opkijkt in de slecht verlichte ruimte, passen je ogen zich weer aan het veel lagere lichtniveau van de ruimte aan. Hier word je gewoon snel moe van, net als van autorijden in het donker.

Signalen van het lichaam

Toch zijn we deze manier van werken normaal gaan vinden, terwijl ons lichaam toch signalen afgeeft dat er iets grondig mis is. Hoofdpijn, nekpijn, tranende ogen, schouder of rugklachten. Depressieve gevoelen zodra je het kantoor binnenkomt, hoe vaak hoor je mensen na een burn-out wel niet zeggen: ‘moest ik weer elke dag naar dat kantoor met die depressieve verlichting’.

Rug- en nekklachten door slechte verlichting

Rug- en nekklachten wijten we vaak aan de verkeerde zithouding, aan de stand van de stoel, het bureau en het beeldscherm. Maar als je last hebt van hinderlijke reflecties zul je die onbewust ontwijken, waardoor je een vreemde zithouding aanneemt. Hinderlijke schitteringen en reflecties dienen ten alle tijden voorkomen te worden. Dit staat ook in de norm en de Arbowet.

Iedereen maakt zich voornamelijk druk om de alom bekende 500lux op het werkvlak, met het idee dat ‘als daaraan wordt voldaan, is alles goed’. En dit klopt dus niet. Op plekken waar men wel doorheeft dat de ongemakken door de verlichting worden veroorzaakt, draait men zelf de lampen uit, of je ziet het beroemde A4 papiertje her en der aan het plafond hangen om zo de hinderlijke verlichting af te schermen.

Bij nieuwbouw of renovatie is het dus belangrijk om de verlichting niet te beschouwen als onderdeel van het gebouw, maar als onderdeel van de inrichting, waarbij gebruikers het uitgangspunt vormen.

Voor deze blog heb ik vrijelijk geput uit het gedachtengoed van Egbert Keen, met name het hoofdstuk ‘Het lichaam heeft licht nodig’ uit het boekje ‘Licht om bij te leven’.

Direct je ergonomie verbeteren met de juiste verlichting

Vond je deze blog nuttig? Zorg dat je de volgende niet mist