De psychologische ervaring van licht
Wie een ruimte op een inspirerende, creatieve, mooie en functionele manier wil verlichten, moet bij meer dingen stilstaan dan alleen de luxwaarde.
- Gelijkmatige versus ongelijkmatige verspreiding van het licht.
- Hoge versus lage lichtintensiteit.
- Licht van bovenaf versus omgevingslicht (wandverlichting).
- Warm-wit licht versus koud-wit licht.
Hij stelde een groot aantal gebruikers bloot aan deze diverse vormen van verlichting en liet ze op een schaal met tegengestelde termen aangeven in welke mate zij de ruimte ervoeren. Ze hadden de keuze uit de volgende mogelijkheden:
- Plezierig versus onplezierig.
- Publiekelijk versus privé.
- Ruimtelijk versus beperkt.
- Ontspannen versus gespannen.
- Visueel duidelijk versus wazig.
De onderzoeksresultaten toonden onomstotelijk aan dat verlichting een belangrijke rol speelt in de menselijke beleving en het welzijn, en dat de impact hiervan verdergaat dan het wel of niet goed kunnen uitvoeren van taken.
Helaas lijkt ‘energiebesparing’ tegenwoordig nog het enige criterium te zijn waarmee rekening wordt gehouden. Vaak worden tl-buizen simpelweg 1 op 1 vervangen door led tl-buizen en ontbreekt welk lichtplan dan ook. Welzijn is van ondergeschikt belang. Terwijl bijvoorbeeld kantoorpersoneel toch een significant deel van de dag onder kunstlicht aan het werk is. Wie waarde hecht aan het welbevinden van werknemers en ziektekosten wil beperken, doet er goed aan verder te kijken dan 500 lux op het werkblad.
* Professor John Flynns onderzoekscarrière was toegespitst op de psychologische impact van architecturale verlichting. Zijn bevindingen waren zeer relevant in de jaren zeventig, toen er een energiecrisis plaatsvond. Pogingen om het energieverbruik door middel van aanpassingen in de verlichting terug te dringen, resulteerde in sombere ruimtes met een negatieve verblijfservaring. Het werk van Flynn toonde aan dat verlichting een belangrijkere rol had dan simpelweg voldoende licht op een werkblad en dat er een meer holistische kijk nodig was die de impact van verlichting op het psychologische comfort en welzijn zou erkennen.